O prosimo díya 26 d'iste mes, o grupo de tiatro Dingolondando ba a presentar en Zaragoza a suya zaguera obra “Isto s’afunde”, obra enguerada o pasau mes d'agosto en o puesto d'orichen d'o grupo, Ansó. Con ista enchaquia charramos con Elena Gusano, escritora, direutora, y interprete chunto a atros dezisiete autors, d'ista comedia tiatral. Elena, escritora en aragonés ansotano, ye autora d'o libro “Guisos y ditos en os fogarils d’antismás” (2004), d'o relato ”Maiberal“ (2008), ganador en o Concurso de Relatos Cortos en Aragonés “Luis del Val”, y d'as obras de tiatro: “Yesica, un abrío d’agora”, que s'engueró en 2008; “Percaciando una facería” enguerada en 2010 y con a cuala obtenió o premio a la millor direzión en a I Muestra de Teatro Amateur Villa de Biescas; y d'a rezientemén enguerada “Isto s’afunde”.
![]() |
Fuente: http://xordica.com |
Con iste curriculum no ye estranio que se la tienga como un referén d'o tiatro en aragonés y que, mesmo, Mª Pilar Benitez faiga una menzión espezial de busté, y d'o grupo de tiatro que diriche, en o rezientemén publicau “El aragonés, una lengua románica” (2012). Tos pensabaz que plegaríaz a tener tanta repercusión?
Nusotros femos o que nos fa goyo y lo femos con toa a rasmia que tenemos pero somos una cuadrilla de comedians aficionaus y a repercusión que hemos teniu nos parixe un melagro.
Conta-nos un poquet cómo, án y cuán surte la ideya de formar a colla de tiatro Dingolondango.
Si fa 10 añadas plegan a decí-me que bi’staría en Ansó un grupo de teatro y amas que faría as comedias en ansotano, hubiera i dito que estaban loliando. Muitas vegadas a vida t’ubre puertas que no pensabas que estieran y, asina, o que naxó sendo un sketch chicorron pa celebrá o remate d’o curso d’aragonés pa mayorencos que estábamos fendo, medro y pintó y, sin chuco ni muco, nos trobemos que yeramos una cuadrilla de teatro y, pa forro bota, nos ufrieron fe a comedia entro d’o programa d’o PIR 2008 y…agún no tenebamos nombre, teniemos que agenciá-nos uno a escape pacalá-lo en os papels. Asina naxó Dingolondango Teatro.
Tenendo en cuenta que son cuasi una bentena de presonas as que fan isto de traza afizionada y no todas biben en a redolada, be d’estar muito difízil aconseguir chuntar-tos toz ta ensayar?
No ye fácil pero bi’stá que trobá o forau. En o ivierno se reparten os papels, toz chuntos leyemos a comedia y charramos d’o testo, d’as palabras… os comedians pa podé sentí o papel tien que comprendé-lo, felo suyo y, dimpués, comencipiamos á estudiá y ensayá. En o verano ye cuando podemos chuntanos toz en Ansó, por ixo as comedias las femos por primé vegada en os zagués días d’agosto.
Ista autibidá, a d'o tiatro, ha contribuyiu a la dinamizazión d'a cultura ansotana, chunto a atras como son o día d’ecsaltazión d'o trache ansotano, o PIR, etz., en iste caso a trabiés de l'uso de l'aragonés ansotano. Se tien conzenzia d'ixo dende o grupo de tiatro?
Anque no charramos muito d’ixo, me pienso que si. Solo fa falta vié como se plena o cine d’Ansó os días que femos comedia, y que, cuando marchamos ta Barcelona u Zaragoza, os ansotanos claman ta os pariens y os conoxius pa que acudan a vié-nos, alora paras cuenta de qu’han feito suyo a Dingolondango Teatro, que están rufos de nusotros.
L'uso de l’ansotano en as buestras representazions tiatrals cómo ye rezibiu en puestos an que a luenga aragonesa ya no ye tan biba u, mesmo, desaparexida como ye o caso de Zaragoza?
L’ansotano, moniqué a moniqué, s’eslenata o fumaral ¿Cómo está agora?. No puedo decíles trapacerías. Está meyo muerto pero agún… no está muerto. ¿Cuánto durará? Ixa ye a pregunta. Nusotros no queremos sé os matadós, por ixo femos teatro en aragonés-ansotano.

De primeras nusotros siempre charramos d’a vida d’agora. En “Isto s’afunde” se conta que isto s’afunde, ¿qué ye o que s’afunde?... Lis pido meco por no contestá a ixa pregunta, tien que fese cargo que o misterio chuga a nueso favó.
He leyito en bel puesto que tenez una puncha clabada porque encara no ez puesto representar garra d'as buestras obras en Chaca, a capetal d'a comarca. Tenez prebisto aconseguir-lo con ista terzera obra?
No ye una puncha, ye una fusta d’abete que tenemos fincada. Toz as mandamases de Cultura d’a Comarca d’a Chacetania, os d’antis y os d’agora, nos han dito que quieren levá-nos pero…más tadebán, asina dende 2008. O dito castellano de “a la tercera va la vencida”, ista añada podremos vié si ye verdá.
Bella coseta más que quieras contar-nos ta animar a la chen a que baiga a beyer-tos iste sabado?
O teatro naxó cuando una persona contó una historia y os que la escuitaban la ficieron suya. Nusotros femos teatro, aficionau, pero teatro y aguardamos que os espetadós viengan a viénos porque sin ellos no n’istá representación, ellos zarran o corroncho…
Antonio Brosed,
Redazión d'o blog
No hay comentarios:
Publicar un comentario