COMUNICAU DE NOGARÁ DEBANT D’OS ATAQUES A L’ARAGONÉS

Dimpués d’as informacions que se son vertendo en a prensa arredol de l’amostranza de l’Aragonés, l’Asociación Cultural Nogará, quiere manifestar a suya opinión, como pieza important d’o movimiento d’esfensa de l’aragonés.

Hemos puesto leyer que o TSJA ha admitiu o recurso d’a Fundación Gaspar Torrente (F.G.T.), vinculada a o partiu politico Chunta Aragonesista, en o tocant a o curriclo aragonés, y ha suspendiu cautelarment a suya aplicación en o present curso pa l’aragonés. O recurso d’a F.G.T. se basaba en un solo argumento: que a norma ortografica proposada provisionalment dica a creación de l’Academia Aragonesa d’a Luenga complicaba l’aprendizache u podeba causar numbrosos perchudicios, y ha feito creyer a lo TSJA que en os centros educativos s’emplegaba “dende fa quatro decadas” una sola norma ortografica y acceptada, deslechitimando o proceso que ye dezaga d’o Estudio de Filolochía Aragonesa, fendo creyer que se tracta d’una asociación privada convencional. Pero en a nuestra opinión, encara ye mas grieu a fura campanya que se ye fendo ta desprestichiar a fayena que son fendo determinadas personas por l’aragonés. Por ixo queremos aclarir bellas qüestions y aportar a nuestra posición:

En 1997 as Cortz d’Aragón instoron a o Gubierno PP-PAR, que en aquellas envueltas introdució l’aragonés como extraescolar en a escuela, a fer una lei de luengas, que no plegó. Dende l’executivo PSOE-PAR se prometió reiteradament esta lei dende 1999, y no estió dica 2009, dimpués de 10 anyos d’espera, y mesmo una manifestación por as carreras de Zaragoza, que as Cortz apreboron una Lei exprés que no plenaba os deseyos d’os que treballamos por a supervivencia d’a Luenga, pero que daba piet a fer muitas cosas (como creyar as academias de l’aragonés y o catalán en Aragón), u introducir l’aragonés decididament en a escuela. Aspectos, que como bien sabemos, no se plegoron a cumplir (y no siempre por culpa d’o Gubierno d’Aragón).

En 2005, o movimiento d’esfensa de l’aragonés, canso d’aguardar ixa lei promesa y sufrindo disensions evidents por o desgaste de l’alegalidat, encetó o proceso de Chuntos por l’aragonés, emparau por una gran mayoría d’o teixiu asociativo por a luenga. Este proceso desauguó en o II Congreso de l’Aragonés, que establió, en 2006, l’Academia de l’Aragonés, como autoridat linguistica de l’aragonés, trigando os suyos primers miembros, de todas as sensibilidatz existents, dimpués d’un proceso de valuración de meritos y dimpués d’a suya aprebación en o pleno d’o II Congreso con mas d’un 80% de refirme. Por a tibieza d’o Gubierno d’Aragón, no tenió un reconoiximiento legal, y s’establió baixo a forma churidica d’una Asociación y con a denominación Estudio de Filolochía Aragonesa (EFA) y a marca Academia de l’Aragonés. Como se puede entender, no se trata d’una asociación privada mas, sino d’una asociación formada por chents de diferents ambitos, que ha reculliu o mandato d’o II Congreso de l’Aragonés.

Dimpués de tres anyos de treballo interno, quasi coincidindo con l’aprebación d’a Lei de Luengas de 2009, y dimpués d’ubrir o treballo a las esmiendas d’a sociedat, lo EFA publico en 2010 a suya Propuesta Ortografica, como un treballo ufierto a la sociedat y a l’Academia d’a Luenga Aragonesa que o gubierno habría d’haber creyau. Manimenos, y tot y que o Consello Superior d’as Luengas d’Aragón heba proposau a o Gubierno os nombres d’os primers miembros de l’Academia, bellas circumstancias rezagoron o suyo nombramiento, y a deseyada Academia no plegó a existir, tornando a la situación anterior a la lei.

A ortografía d’o EFA ye fruito d’un consenso entre personas que emplegaban diferents ortografías, incluindo partidarios y detractors d’a ortografía quasifonetica d’o 87. Pero a falta de refirme por parte de o Gubierno continó deteriorando o consenso dentro d’o movimiento de l’aragonés, encara que muitas iniciativas novedosas iban prenendo fuerza, y por atras partes se conseguiban atra mena de consensos. Pero o cambio de Gubierno en 2011, atra vegada PP-PAR, pero muito mas virulento contra as luengas, especialment contra o catalán, fa que veiga a luz una nueva lei de luengas retallada y emmudida, que negaba o suyo nombre a l’aragonés y o catalán, nombraus con circumloquios que se facioron famosos en toda Espanya.

Manimenos, mesmo con una bastida legal hostil, y un gubierno emparau por partius como o PP y o PAR, o buen fer de personas como Manuel Castán o Fernando Romanos ha feito que a presencia de l’aragonés s’haya incrementau precisament en iste tiempo. Aproveitando a conchuntura d’a nueva y polemica LOMCE, s’ha presentau a oportunidat de fer, por primer vegada, o curriclo d’a luenga aragonesa en primaria, basau en o Marco Común Europeu de Referencia y ixamplando as posibilidatz d’emplego dentro de l’horario escolar (y mesmo como luenga vehicular, posibilidat que ya se reconoixeba en o curriclo de 2007, y que sigue present).

Ye esclatero que en o tema d’o curriclo o Gubierno d’Aragón ha actuau con prisas y improvisación, fendo errors y modificacions a posteriori que mesmo han emporquiau o treballo d’os asesors. Un treballo mas pausau habría d’haber permitiu tamién a participación de mas actors, como os mayestros interinos que yeran fendo clases iste curso, qui no participoron en a redacción d’o documento, pero tampoco (fueras de bella excepción) asistioron a lo seminario en o qual s’iba a tratar o proceso d’o nuevo curriclo. Pero este analís d’o papel de o Gubierno cal complementar-lo con l’analís de a presencia de l’aragonés en a escuela.

Si nos remitimos a los datos, cal decir que l’aragonés pencipió a impartir-se como asignatura extraescolar en o curso 1997-98, con quatro profesors en quatro centros u CRAs (Chaca, Alto Galligo, Aínsa y Benás). O numero d’alumnos fue incrementando-se amonico dica l’anyada 2009 an que de vez que se introduciba un profesor más (CRA Cinca-Cinqueta) i habió una baixada d’alumnau eventual que se recuperó a l’atra anyada aumentando de contino dica l’actualidat. En o zaguer curso (2013-14) s’incrementó o numero de profesors de 5 a 7 (Ansó-Echo, Instituto d’Aínsa) y estianyo, a falta de datos de matricla, s’incrementa en un profesor más (8) en Alto Ara, y podría introducir-se atros a lo largo de o curso.

Con este chiquet analís quantitativo, y fendo comparanza con as diferents bastidas legals y gubiernos, podemos quitar una conclusión: l’acción politica, a ormino, ye puro folclore, ya que en os Gubiernos PP-PAR ye quan pior s’ha tratau formalment l’aragonés pero quan más profesors y centros s’ha anyadiu a l’amostranza de l’aragonés (7 profesors), mientres que o Gubierno PSOE-PAR que prolargó l’aprebación de a lei 10 anyadas, nomás introdució un profesor (encara que sí que i habió bell aumento en as horas d’os mayestros). Tamién cal recordar que a la fin de o Gubierno PSOE-PAR se creyó o programa Luzía Dueso que encara hue contina funcionando muit satisfactoriament.

Repasada a historia, cal decir que a Fundación Gaspar Torrente ha atacau a politica de o Gubierno d’Aragón, en bells aspectos nefasta, pero tamién ha atacau o treballo d’os asesors de luengas, que han feito un treballo impagable por l’aragonés. Dita Fundación ha atacau especialment o curriclo de l’aragonés por o tema de l’uso d’una grafía provisional (a Propuesta Ortografica d’o EFA), quan no bi ha garra razón pa fer-lo, y mesmo ha feito creyer que existe “dende fa quatro decadas” una tradición ortografica establida en as escuelas. A realidat ye que cada mayestro feba servir dica agora a ortografía que millor le pareixeba. A Orden d’a Consellería va en a linia d’emplegar una sola ortografía (a que estableixca l’Academia Aragonesa d’a Luenga) y fixa como norma provisional a Propuesta Ortografica publicada en 2010 por o Estudio de Filolochía Aragonesa.

Dende a nuestra asociación, creyemos que, dillá d’a norma ortografica, o modelo de luenga y as accions sociolinguisticas pa dignificar a luenga y afavorir a transmisión cheneracional son os aspectos mas importants. Ye evident que a falta d’un consenso pleno en o tema normativo ye un entrepuz, pero no se puede emplegar como argumento, mas que mas si qui lo critica ha feito saber que no reblaría ni en una coma a suya propuesta. Nogará demanda a las Fundación Gaspar Torrente, a o Consello d’a Fabla Aragonesa y a o Rolde d’Estudios Aragoneses que cambien a suya actitut y sigan capables de treballar de conchunta y en positivo, como lo fan a resta d’o movimiento de l’aragonés.

En estos momentos nos fa tristura fer alcordanza que fa un anyo y meyo Nogará habió d’abandonar a coordinadera Aragón Trilingüe porque, qui hue lideran esta ofensiva contra a implantación de l’aragonés en horario escolar, Ignacio López Susín (representant en a plataforma d’o Rolde de Estudios Aragoneses) y Miguel Martínez Tomey (representant de Chunta Aragonesista), fación publica, por error, a suya intención de “minar” a las personas que son fendo o treballo que alto detallamos. Esto nos fa pensar que dezaga d’este recurso, y as conseqüencias que a totz nibels puede tener pa l’aragonés, bi ha intencions de control politico de a luenga, fendo servir as dificils circumstancias pa destruyir accions en favor de l’aragonés y acotolar socialment a qui las faiga, si son feitas por qui no piensa igual que ells.

Pa rematar, queremos decir que Nogará ye fiel a l’esprito y o proceso de Chuntos por l’Aragonés y o II Congreso, igual como en estió a lo I Congreso. Sindembargo, somos conscients que a realidat de hue ye diferent a la que se vivió en 1987, 2006 y 2009, y creyemos que as circumstancias obligan a os colectivos y achents socials a fer un especial esfuerzo pa blincar o conflicto que se visualiza en o tema grafico pero que tresmina problemas d’atra mena, y a ixamplar en o posible os consensos (d’os quals han de quedar difuera qui no quiera participar en ells). Asinas mesmo apelamos a la sensatez y responsabilidat de os partius politicos a que no empleguen a politica en contra d’a luenga, y a que, en as suyas accions de politica linguistica, reconoixcan y faigan confluir todas as sensibilidatz pensando en o futuro de a luenga y de a suya transmisión cheneracional.

Fuente: http://acnogara.wordpress.com/

No hay comentarios:

Publicar un comentario